Plansız Proje Olur mu?

Plansız proje olmaz dediğinizi duyar gibiyim, aslında bal gibi oluyor :) Peki nasıl? Plan neredeyse proje ile özdeşleşmiş bir kavram. Proje denince ilk aklımıza gelen plandır. Projelerde hepimiz plan yaparız. Hatta Proje Yöneticisinin yegane işinin plan yapmak olduğunu düşünen de vardır. Kimileri planı sadece zaman planı olarak görse de aslında plan gidilecek yolun haritasıdır. İyi bir proje planının zaman, bütçe, kalite, konfigürasyon, risk, tedarik, insan kaynağı, iletişim, eğitim vb. birçok alt planı içermesi beklenir. Bunları proje başında özene bezene yaparız. Plan ilgili kalite süreçlerinden geçirilir, ilgili yerlerden (müşteri, üst yönetim vb.) onayı alınır ve çalışmaya başlanır. İşte ne olursa bundan sonra olur, plan altta kendini bekleyen kaderlerden biriyle karşılaşır:

• Zaten bir ön şart ve zorunluluk için hazırlanmıştır plan. Örneğin şirket süreçleri gereği planın zorunlu olması veya müşteriye afili bir doküman verme gerekliliği gibi. Bu önşart geçilince artık bir kıymeti kalmaz, tozlu raflara terk edilir, unutulur, çalışmaya plansız devam edilir. Zaten plan değil pilav lazımdır :)
• Plan üst yönetim veya müşterinin raflarına konup gerektiğinde ekibi cezalandırmak için referans olarak hazırlanmıştır. İş istendiği gibi sonuçlanmayınca o raftan iner ve özellikle zaman ve bütçe planlarındaki sapmalar, ekibe fatura edilir. Diğer fonksiyonları yok gibidir. 
• Bir diğer seçenek de planın proje boyunca yaşamasıdır. Projede koşullar değiştikçe, yeni riskler/sorunlar çıktıkça, plan da adapte edilir, revizyonlar yapılır. Proje boyunca kılavuzluk görevine devam eder. Galiba bu şekilde hayatta kalabilen planlar azınlıkta, istatistiki bir çalışma yok ama gözlemim bu yönde.

Yukarıda saydığım ilk iki maddedeki planlar aslında görevini yapamayan, kılavuzluk edemeyen dokümantasyondan öteye geçemeyen planlardır. Burada Proje Yöneticisinin öğrenilmiş çaresizliği (ilgili makale: Öğrenilmiş Çaresizlik) de söz konusudur, hatta "ne yapalım bizim işimiz işe yaramasa da dokümantasyon yapmak" diye düşünen arkadaşlarımız da vardır. Risksiz proje olmaz (ilgili makale: Risksiz Proje Olur mu?) ama plansız proje olur :) Bu planlarla yapılan projelerde plan var diyebilir miyiz, bence hayır :)